Bài 2: Lipit

Bài 1 - Trang 11 - SGK Hóa học 12

Chất béo là gì ? Dầu ăn và mỡ động vật có đặc điểm gì khác nhau về cấu tạo và tính chất vật lí ? Cho ví dụ minh họa.

Giải

Chất béo là Trieste của glixerol với axit béo, gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol.

Công thức cấu tạo chung của chất béo là :

Trong đó R1, R2, R3 là gốc axit  có thể giống nhau hoặc khác nhau

Dầu ăn và mỡ động vật đều là este của glixerol và các axit béo. Chúng khác nhau ở chỗ:

– Dầu ăn thành phần là các axit béo có gốc hidrocacbon không no, chúng ở trạng thái lỏng.

Ví dụ: (C17H33COO)3C3H5

• Mỡ động vật thành phần là các axit béo có gốc hidrocacbon no, chúng ở trạng thái rắn

Ví dụ: (C17H35COO)3C3H5

Bài 2 - Trang 11 - SGK Hóa học 12

Phát biểu nào sau đây không đúng ?

A. Chất béo không tan trong nước.

B. Chất béo không tan trong nước, nhẹ hơn nước nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ.

C. Dầu ăn và mỡ bôi trơn có cùng thành phần nguyên tố.

D. Chất béo là este của glixerol và axit cacboxylic mạch cacbon dài, không phân nhánh.

Giải

Đáp án C. Dầu ăn là chất béo, còn mỡ bôi trơn là các hiđrocacbon.

Bài 3 - Trang 11 - SGK Hóa học 12

Trong thành phần của một số loại sơn có Trieste của glixerol với axit linoleic C₁₇H₃₁COOH và axit linoleic C₁₇H­₂₉COOH. Viết công thức cấu tạo thu gọn của các Trieste có thể có của hai axit trên với glixerol.

Giải

Công thức Trieste : (C₁₇H₃₁COO)_xC₃H₅(C₁₇H₂₉COO)_y

Với x + y = 3 và có đồng phân vị trí.

Bài 4 - Trang 11 - SGK Hóa học 12

Chất béo luôn có một lượng nhỏ axit tự do. Số miligam KOH dùng để trung hòa lượng axit tự do trong một gam chất béo gọi là chỉ số axit của chất béo. Để trung hòa 2,8 gam chất béo cần 3,0 ml dung dịch KOH 0,1M. Tính chỉ số axit của mẫu chất béo trên.

Giải 

m_KOH = 0,003.0,1.56 = 0,0168 (gam)  hay 16,8 mg.

Chỉ số axit = 16,8 /12,8=6
 

Bài 5 - Trang 12 - SGK Hóa học 12

Tổng số miligam KOH dùng để trung hòa hết lượng axit tự do và xà phòng hóa hết lượng este trong 1 gam chất béo gọi là chỉ số xà phòng hóa của chất béo. Tính chỉ số xà phòng hóa của mẫu chất béo có chỉ số axit bằng 7 chứa tristearoylglixerol còn lẫn một lượng axit stearic.

Giải

Khối lượng KOH cần dùng để trung hòa axit là 0,007 gam.
⇒nKOH=0,007 / 56=0,125.10−³(mol)
 

Khối lượng C₁₇H₃₅COOH trong 1 gam chất béo là:

               0,125.10^-3. 284 = 35,5.10^-3 (gam).

Số mol tristearoylglixerol trong 1 gam chất béo :
   1−35,5.10³ / 890=1,0837.10−³ (mol)

⟹ n_KOH = 3.1,0837.10^-3 (mol); m_KOH = 3.1,0837.10^-3.56.1000 = 182 (mg).

Chỉ số xà phòng hóa : 182 + 7 = 189.